“2024 restorasyon, 2025 regülasyondan çıkış ve DDM’de bitiş yılı”

Türkiye Bankalar Birliği Lideri ve Ziraat Bankası Genel Müdürü Alpaslan Çakar, makroekonomi ve bankacılık gündemiyle ilgili değerlendirmelerini paylaştı.

Bu sene için yüzde 40 ile 45 bandında bir enflasyon beklentisi olduğunu lisana getiren Çakar, 2025 için yüzde 15’lik beklentinin yakalanma ihtimali bulunduğunu da aktardı. Çakar, Dolar/TL beklentilerinin ise 39-40 lira aralığında olduğunu söyledi. TL’de gerçek pahalanma temasını makul bulduğunu aktaran Çakar, “Türkiye’nin seçim sonrasında önünde harikulâde bir fırsat var. Seçimsiz geçecek bu 4,5 yılı onarım, ıslahat ve yapısal ıslahatların tamamlandığı bir periyot olarak geçirme imkanını kaçırmamak gerek” dedi.

Enflasyon konusundaki kararlı duruşun korunacağını düşündüğünü, fiyat istikrarı olmadan finansal istikrarın, bu sağlanmadan da kalıcı bir büyümenin yaratılamayacağını vurgulayan Çakar, “Bu bahiste iş dünyasının da kamunun da mutabakatı var. Orta Vadeli Program (OVP) çok kıymetli bir çıpa ve yeni bir öykümüz var. Bu öyküden vazgeçemeyiz. Uygulamalıyız ki, sonuç alabilelim. 2025’i sıçrama yılı yapabilmek için 2024 yılında gerekli onarımı yapmak gerek” dedi.

“KKM Ocak’ta, DDM 2025’te biter”

KKM ve DDM toplamının 88-89 milyar dolara gerilediğini vurgulayan Çakar, bu eserlerin toplam mevduat içindeki hissesinin yüzde 16,8’e gerilediğini aktardı.

Çakar, kur muhafazalı mevduatın toplam mevduat içindeki hissesinin yüzde 5’lere gerilediğini, Şubat ayında bitebileceğini söyledi.

DDM’nin ise şu an standart olarak yüzde 15-20 TL mevduata geçiş, yüzde 15 civarında ise Döviz mevduata geçişle sürdüğünü hatırlatan Çakar, “2025 yılında DDM’yi de konuşmuyor olacağız. Tedrici olarak azalarak gündemden çıkacaktır” dedi.

“TL cazip hale geldi”

Bireylerin döviz talebinin olağan seyrinde olduğunu, geçen yılın sonunda tüzellerin bir ölçü yılsonu ödemeleri nedeniyle döviz talep ettiğini aktaran Çakar, “TL artık cazip. Neden cazip? Zira kurun artık gelecek periyotta TL’den daha yeterli getiri sağlamayacağına dair bir kanı oluşmaya başladı. Yani enflasyonun üzerinde bir kur artışı beklentisi oluşmuyor” dedi.

“Kredi büyümesini yüzde 40 bekliyorum”

Sıkı para siyaseti ve faiz düzleminde, bu yılın büyük yatırımların yılı olamayacağını vurgulayan Çakar, yılın sonuna hakikat biraz daha optimist bir tablo görülebileceğini aktardı.

“2025’in regülatörlerin devreden çıktığı bir yıl olması lazım. Regülasyon, otorite falan konuşmadığımız bir ortama muhtaçlık var. Ben gelecek yılın banka upco toplantılarının müşteri, iş, proje, bilanço olacağını düşünüyorum” diyen Çakar, şöyle devam etti: 2024 için yüzde 40 civarında bir kredi büyümesi bekliyorum. Bu yılın sonunda değişken faizli, gelecek yılın başından itibaren ise olağan akışında bir kredi piyasası oluşmasını bekliyorum. Bankaların elinde TL likiditesi bol. Bu açıdan bir düşüncemiz yok. Lakin elbette maliyeti yüksek. Türkiye’nin büyümesi her vakit bankalar aracılığıyla olmuştur. İşletme sermayesi gereksinimi olacağını, bunlardan kaynaklanan bir takipte alacak artışı beklenebileceğini de biliyoruz. Lakin bu artış asla bankaların faal kalitesini zedeleyecek büyüklükte olmayacak.

“Faiz artırım süreci Ocak’ta bitebilir”

Çakar para siyaseti patikasına yönelik de değerlendirmelerde bulundu.

Çakar, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın faiz artırım sürecini piyasa beklentisi çerçevesinde Ocak ayında tamamlayacağını iddia ettiğini söyledi.

Çakar, “Ben de herkes üzere düşünüyorum. Piyasa faiz oranlarını çok etkileyeceğini düşünmüyorum. Mevduat piyasasında TL faizleri yüzde 45-50 bandında. Kredi faizleri de yüzde 45-55 ortasında bir bantta gidip geliyor. Dolar kredileri yüzde 9, euro kredileri yüzde 7,5-8 bandında. Yılsonuna kadar faiz oranlarının daha da artacağı kanaatinde değilim. Merkez Bankası’nın da bu süreci Ocak itibariyle tamamlayacağı kanaatindeyim” diye konuştu.

“Bankalarda birinci yarıda kârlılık gerileyebilir”

Bankacılık bölümünde yılın birinci yarısında kar marjlarının baskılanacağını öngören Çakar, enflasyona endeksli kağıt getirilerinin azalacağını, vade uyumsuzluğunun da karlılık üzerinde tesir yaratacağını aktardı.

Çakar, “Mevduat vadesi 60 gün, kredi vadesi ise 18 ay. Bunlar da karlılığı etkiliyor” dedi.

“Enflasyon muhasebesi sermaye yeterliliğini 1 puan artırıyor”

Enflasyon muhasebesinin bankalara uygulanması konusunda Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ile görüşüldüğünü, lakin uygulamanın muhasebeleştirilmiş vergi geliri nedeniyle gelecek seneye kaldığını söyleyen Çakar, “Enflasyon muhasebesi uygulandığı taktirde bankaların Sermaye Yeterlilik Oranları 1 puan üst çıkıyor” dedi.

“Sektörde ayrılan karşılıklar çok güçlü”

Bankacılık bölümünün ayırdığı kredi karşılıklarının yüzde 80’lerde olduğunu, Küme 2 kredilerde ortalama yüzde 20’lerde takip oranına karşılık yüzde 32 karşılık ayrıldığını söz eden Çakar, “Finansal tekrar yapılandırma düzenlemesinin de çıkmasıyla birlikte, bankacılık dalı açısından çok kıymetli bir dayanak sağlanmış oldu” dedi. Çakar, yapılandırılmış kredi büyüklüğünün 500 milyar TL’lerde olduğunu, evvelki uygulama periyodunda 394 müşterinin toplam 142 milyar TL kredisinin ise bu kapsamda bulunduğunu söyledi.

“Zorunlu karşılıklara faiz talebimizde ısrarcıyız”

Alpaslan Çakar, bankaların bilançolarındaki likit varlıklarının 5 trilyon liraya yaklaştığını, mecburî karşılıklar ve depodan oluşan bu varlığın bilançoların yüzde 15-16’sına kadar ulaştığını da vurguladı. Çok yüksek faizle toplanan mevduatın faizsiz formda Merkez Bankası’nda tutulmasını hakikat bulmadıklarını da aktaran Çakar, “Bu mevzuda ısrarcıyız. Mecburî karşılıklara bir ölçü faiz ödenmesi gerektiğini düşünüyoruz. Lakin şu ana kadar bu bahiste bir karşılık alamadık” diye konuştu.

“Kredi kartı harcamalarına düzenleme gelmesi gerek”

TBB Lideri Çakar, bankacılık kesiminin toplam kredi büyüklüğünün 11,6 trilyon TL’le ulaştığını vurgularken, özkaynak karlılıklarını yüzde 30’lar düzeyinde beklediklerini aktardı.

Çakar, bilhassa kredi kartlarındaki büyümeye de dikkat çekti. Yıl ortasında büyüme suratı yüzde 177’ye ulaşan kredi kartı harcamalarının yıl sonunda yüzde 159’a gerilediğini, fakat hala çok yüksek olduğunu da vurgulayan Çakar, bu mevzuda bir düzenleme muhtaçlığı olduğunu, bunun da geleceğini düşündüğünü söyledi, “Bunu yapabilmenin yolları kişinin harcama meblağının sınırlanması, faiz yükselişi ya da taksit sınırlaması. Bu çeşit düzenlemelerin önümüzdeki devirde gündeme gelebileceğini düşünüyoruz” dedi.

“Ticari kredilerde problemli alacaklarda tepe elektriğin”

Bankacılık dalında takipteki alacakların ortalamasının yüzde 1,65 düzeyinde olduğunu aktaran Çakar, ticari kredilerde en yüksek tahsili gecikmiş alacak (TGA) oranının yüzde 4 ile elektrik, yüzde 3,2 ile inşaat, yüzde 2,6 ile eğitim kesimlerinde olduğunu, onları ise yüzde 2,2 ile AVM’lerin de dahil olduğu emlak dalının takip ettiğini aktardı.

BDDK tarafından uygulanan istisnaların kıymetli bir kısmının geride kaldığını vurgulayan Çakar, “Dünyadaki takipteki alacak uygulaması ile bizim ortamızda yalnızca küçük farklılıklar kaldı. Geçmiş periyottaki takip istisnalarının birden fazla yürürlükten kalktı. Hasebiyle bankacılık dalını etkileyecek bir takip sorunu bulunmuyor” diye de ekledi.

“Bankalar artık sabit getirili tahvil istiyor”

Bankaların menkul değer portföylerinin 4 trilyon lira civarında bulunduğunu belirten Alpaslan Çakar, evvelki devirde uygulanan siyaset nedeniyle bunun 1 trilyon liralık kısmının yatırım hesabında olduğunu, bankaların bugün geçmiş devrin tersine enflasyona endeksli değil, uzun vadeli sabit getirili tahvil talebinde bulunduklarını söyledi. Hazine’nin ise yüzde 15’lerdeki OVP enflasyon amacı çerçevesinde 5 ve 10 yıl vadeli borçlanmayı bu maliyetlerden tercih etmediğini, daha kısa vadeye yönelmek istediğini hatırlattı. Çakar, yabancı talebinin de Türk bankaları ile tıpkı paralelde olduğunu aktardı.

“ABD ve Avrupa’dan önemli kaynak girişi bekliyorum”

Dünyadaki fon akımlarının bu sene Türkiye’nin lehine çalışacağı öngörüsünü lisana getiren Çakar, Avrupa ve Amerika’dan çok önemli manada kaynak girişi beklediğini söyledi.

TBB Lideri ayrıyeten seçim öncesi periyotta 2,1 milyar dolarlık çıkış, seçim sonrası periyotta ise Mayıs-Aralık devrinde 11,5 milyar dolar giriş görüldüğünü hatırlattı.

“Yurt dışı yatırımcılar evvel tahvil ve pay piyasasına girer. Bu talebin de oluşmaya başladığını görüyoruz. Seçim sonrası pay senedine 2,5 milyar dolar, tahvile ise 2 milyar dolarlık giriş oldu” diyen Çakar, “Sermaye hareketleri manasında rahat olduğumuzu, daha olumlu bir geleceğin bizi beklediğini söyleyebilirim” biçiminde devam etti.

Bankaların yurt dışı borçlanması

Türk bankacılık bölümünün yurtdışı borçlanmasının 116 milyar dolar olduğunu, bunun 78 milyar dolarının kredi, 19 milyar dolarının para piyasasından alınmış borçlar, 19 milyar dolarının ise menkul değer ihracından kaynaklandığını söyleyen Çakar, “Vadeler uzuyor, maliyetler de giderek düşecek. Para bulunabiliyor artık, talep var” dedi.

“Futbol kulüplerinin kredileri TLREF ancak tahsilatımız sürüyor”

Bloomberg HT’nin futbol kulüpleri ile yapılan kredi yapılandırması muahedesinin TLREF’e bağlı olması nedeniyle zahmet bekleyip beklemediği istikametindeki sorusuna ise Çakar, “Evet, bu anlaşmalra TLREF’e bağlı formda. Bugüne kadar bu kredierdeki taksitlerimizi aldık. Tüm kredilerimizde daima tahsilatı önceleyen bir yaklaşımımız oldu. Tüm kredilerde tahsilatı sağlayabilecek şartlar neyse, onu yaratmaya çalışırız. Bankacılık kesiminde esneklikler kurallarla bağlıdır. Futbol kulüplerinden de gerekli tahsilatı yapacağız” dedi.

Rusya yaptırımları

TBB Lideri Çakar, Rusya ve yaptırımlar konusunda bankacılık bölümünün başından bu yana çok hassas davrandığını da hatırlatarak, “22 Aralık düzenlemesiyle birlikte, ABD’nin getirmiş olduğu yeni bir bakış açısı var. Daha evvel kendi para ünitesi ve ödeme sisteminin kullanılmasını engellerken, artık yaptırımların yumuşatılmasına dönük aksiyonları de sonlandırıyor. Tüm dal milletlerarası normlara uygun hareket ediyor. Ben bu sürecin daha uzun müddet devam edeceğini öngörüyorum” dedi.