30 Ekim İzmir Depremi’nde Hayatını Kaybedenler 3’üncü Yılda da Unutulmadı.

HABER: SULTAN HAREKET KELEŞ – KAMERA: KERİM UĞUR

İzmir Büyükşehir Belediyesi, 30 Ekim İzmir Depremi’nde hayatını kaybedenler için anma merasimi düzenledi. Bayraklı Belediye Lideri Serdar Sandal, ” Türkiye‘deki afetlere yönelik devlet müdahalesinde biz üvey evlat üzereyiz. Biz çığlığımızı duyuramadık” dedi. İktidara seslenen Sandal, 2 yıl ödemesiz, 18 yıl 0 faizle depremzedelere kredi verilerek barınma sorunun çözülmesini talep etti. İzmir Büyükşehir Belediye Lideri Tunç Soyer de “Sesimizi duyun. Bizi cezalandırmak için bu halkı cezalandırmayın” diye konuştu. Merasimin akabinde Bayraklı’daki Zelzele Anıtı önünde dua okunurken, hayatını kaybedenlerin yakınları gözyaşlarını tutamadı.

İzmir Büyükşehir Belediyesi, İzmir’in Seferihisar ilçesi açıklarında 3 yıl evvel meydana gelen ve 117 kişinin hayatını yitirdiği 6,9 büyüklüğündeki zelzelede hayatını kaybedenler için anma merasimine mesken sahipliği yaptı. Merasim, depremzedeler için Türkiye’de birinci sefer İzmir’de hayata geçirilen Halk Konut Projesi’nin birinci uygulaması olan Dilber Apartmanı önünde bugün düzenlendi.

Depremzedelerin kentsel dönüşüm kredi faiz oranlarının yüksekliğine değinen Keskin, “Bütün depremzedelerin ortak sorunu; kentsel dönüşüm kredi faiz oranlarının çok yüksek olmasıdır. Aylık taksit fiyatı yaklaşık 30 ile 40 bin ortasıdır. Depremzedelerin büyük çoğunluğu emekli ve dar gelirli olduğu için kentsel dönüşüm kredi taksitlerini ödemeleri çok zordur. Krediyi kullanmış olsalar da, inşaat maliyetlerinin artışı nedeniyle kullanılan krediler kâfi gelmeyecektir. Vakit kaybetmenin para kaybetmek demek olduğu bir dönemdeyiz” dedi.

Keskin’in akabinde İzmir Depremzedeleri Dayanışma Derneği (İZDEDA) Lideri Bilal Çoban kürsüye çıktı. Çoban, şunları söyledi:

“Bugün İzmir’imizin yaşadığı büyük yıkımın 3’üncü yılı. 117 canımızı kaybettik. Öncelikle ülkemizin yaşadığı tüm felaketlerde hayatını kaybeden şehitlerimize Allah’tan rahmet diliyorum, ailelerine sabır diliyorum. Bu türlü acıların yaşandığı bir günün anma merasiminde ne konuşulur açıkçası çok fazla bilmiyorum, bu yazımı hazırlarken de biraz zorlandım. Hala acılarımız taze, hala kayıplarımızın akabinde gözyaşımızı döküyoruz. Biz derneğimizi kurduğumuzda, bu dernek sayesinde zelzele şehitlerimizi hiçbir vakit yalnız bırakmadık, onların unutulmasına müsaade etmedik ve onların ailelerini kendi ailelerimiz olarak gördük. Maalesef gidenleri geri getiremiyoruz, yerlerini dolduramıyoruz fakat tekrar de acılarını paylaşarak onların acılarını hafifletmeye çalışıyoruz”

“ELAZIĞ’A 560 MİLYON, BAYRAKLI’YA 3 MİLYON YATIRIM YAPILDI”

Bayraklı Belediye Lideri Serdar Sandal da iktidar tarafından yalnız bırakıldıklarından keder yandı. Sandal, şunları söyledi:

“Arama kurtarma süreçleri dışındaki süreçlerin tamamında yalnız olduğumuzu söyleyebilirim. Yılmadık zira sırtımızı dayadığımız bir büyükşehir belediyemiz vardı ve orada aklıyla, vicdanıyla, duruşuyla her vakit depremzedenin yanında olan Tunç Başkan’ımız vardı. Ben bütün Bayraklılar ismine bu dayanaklarınızdan ötürü size de hürmetlerimi, hürmetlerimi sunuyorum. Birileri tahminen bir şeyleri planlamış olabilirler, Bayraklı’yı yok saymış olabilirler, görmemiş olabilirler, sesimiz kulaklarına ulaşmamış olabilir. Fakat bir şeyi unuttular; Bayraklılı depremzedenin yanında Bayraklı Belediyesi, Büyükşehir Belediyesi ve Bayraklılı yurttaşlarımız var. Düşünün; Türkiye’nin her tarafındaki afetlerinde devletimizin müdahalesini büyük bir memnuniyetle karşılıyoruz. Yapılan meskenleri, yapılan yardımları, afet bölgesi ilan edilmeleri… Hepsini büyük bir takdirle karşılıyoruz. Fakat biz Bayraklı olarak bu sorunların tamamında bir üvey evlat üzereyiz. Çok kolay bir karşılaştırma yapmak gerekirse; Elazığ zelzelesiyle Bayraklı zelzelesini kıyasladığımızda, -aslında daha büyük bir afete maruz kaldık ama- kamunun Elazığ’a yatırımı 560 milyon lira. Bütün Elazığlı yurttaşlarımıza helali beğenilen olsun, tahminen daha fazlası da gerekiyordu. Lakin Bayraklı’ya gelen para 3 milyon lira. Bize yapılan konut 5 bin küsür, Elazığ’da yapılan konut sayısı 28 bin”

“REZERV ALANINDAKİ 250 KONUT BAKANLIĞA SATILMIŞ”

Rezerv alanlarında yaşanan usulsüzlüklere de dikkat çeken Sandal, şunları söyledi:

“Şimdi rezerv alan diye ilan ettiğimiz alanda ‘Depremzedenin konutları sanki depremzedelere satılıyor mu?’ diye kaygılarımız var. Biz 3’üncü şahıslara satıldığını biliyoruz ancak bu süreçler noter aracılığıyla olduğu için ispatlayamıyoruz. Bu hususta tüm depremzedelerin, bilhassa depremzede derneğimizin hassas olmasını bilhassa rica ediyorum. Rezerv alandaki arazi satışlarını onaylamıyoruz. Depremzede yurttaşlarımız için ayrılan bölgede yapılan konutlar fiyatları karşılığında depremzedeye satılıyor. Doğal olarak oradaki bütün gelirin tekrar Bayraklılı, İzmirli depremzedelerin hizmetine sunulmasında büyük bir yarar var. Ticari alan ismi altındaki satışları katiyetle onaylamadığımızı belirtmek isterim. Bir öbür problem… ‘Biz bu satışlar yapılıyor’ dediğimizde itiraz eden arkadaşlar kendi kendilerini ele vermiş oldular. Üstteki rezerv alanda, yaklaşık 250 konutumuz Gençlik, Spor ve Vilayet Müdürlüğü’ne tahsis edilmiş, ilgili bakanlığa satılmış durumda. Biz olağan ki öğrencilerimizin yurt sıkıntısının çözülmesini isteriz, alışılmış ki onların gereksinimleri olan barınma imkanlarına kavuşmalarını isteriz. Lakin bu, bugüne kadar ihmal ettiğiniz sorunu, depremzedenin hakkını alıp bir diğerine iade etmekle olacak bir süreç değil”

“DEPREMZEDELERE 2 YIL ÖDEMESİZ, 18 YIL 0 FAİZLE KREDİ VERİLMESİ LAZIM”

Sandal, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a ve yetkililere şöyle seslendi:

“Biz büyükşehir belediyemizle bu çığlığı herhalde yetkililere çok fazla iletemedik. Buradan sizler ve basın aracılığıyla tekrar Sayın Cumhurbaşkanımıza, yetkililerimizi çığlığımızı bir kez daha iletiyoruz. Yıkılıp yapılan konutlarımız 100-120 m2 dairelerden sonra herkes 70 m2lik konutlara mahkum edildi, o gün bunun dışında bir alternatifin olmadığını söyleyenler, Osmangazi’de, Mansuroğlu’nda birçok yerde rezerv alanlar ilan edip emsali 2-3 kat arttırıp yeni meskenler yapabiliyorlar. Demek ki yapılabiliyormuş. Çığlığımızı duyuramadık, bu bölgede yaşayan yurttaşlarımızın büyük bir çoğunluğu emekli ve dar gelirli yurttaşlarımız. Bu konutların yapılabilmesi için sarsıntı konutlar için gerekli kredi ölçüsünün bir kez vatandaşlara verilmesi, 2 yılı ödemesiz, 18 yıl 0 faizle vatandaşın bu kederinin bir an evvel çözülmesi lazım”

“30 EKİM, BÜYÜK AFET VE DESTANSI DAYANIŞMANIN GÜNÜ…”

Son konuşmacı olan İzmir Büyükşehir Belediye Lideri Tunç Soyer ise konuşmasında şunlara değindi:

“Bundan tam 3 yıl önceydi… Saatler 14: 51’i gösterirken 6.9 büyüklüğünde bir sarsıntıyla sarsıldık. O gün, kentimizdeki milyonlar ve ülkemiz, tarifsiz bir acıyı yaşadık. Yüreklerimiz yandı. 30 Ekim, İzmir tarihinin en büyük felaketlerinden biri olarak hafızalarımıza kazındı. O acı hiçbir vakit dinmeyecek… Yüreklerimizi yakan o ateş hiçbir vakit sönmeyecek. Biliyorum… Bugüne kadar o acıları bir nebze olsun hafifletebildiysek, yaralarımızı sarabildiysek bizim için büyük erdemdir. 30 Ekim büyük bir afetin ve tıpkı vakitte İzmir’in gördüğü en destansı dayanışmanın günü olmuştur. Sarsıntının çabucak akabinde, dakikalar içerisinde afetten etkilenen hemşerilerimizin yardımına koştuk. İsmail Beyefendi, 4’üncü dakikaydı birinci enkazın başında siz vardınız. Birinci akşam 150 civarında çadır kurmuştuk ve 1 ay sonunda da o çadırların tamamını sökmüştük. Daima birlikte dayanılmaz bir seferberlik başlattık. Zelzelenin birinci gecesinde, bütün depremzedeleri başlarını sokabilecekleri inançlı bir alana kavuşturduk. O gün bir ortaya geldik ve bir kelam verdik. Bir ay içerisinde, kış basmadan mağdur vatandaşlarımızın hepsi bir yuvaya kavuşacak… Başlattığımız ‘Bir Kira, Bir Yuva’ kampanyası umut hareketine dönüştü. Yurdumuzun her yerinden vatandaşlarımız, İzmir’in imecesine dahil oldu. Eşi gibisi görülmemiş bu imece sayesinde şimdi bir ay bile geçmeden bütün depremzede vatandaşlarımıza sıcak bir yuva sağladık. Bu imecenin bir kesimi olan herkese minnettarım.

“DEPREM DEĞİL; RANT HIRSIYLA İNŞA EDİLEN BİNALAR ÖLDÜRÜR”

Depremde ölmek mukadderat değildir. Sarsıntı öldürmez. Vaktinde alınmayan tedbirler ve rant hırsıyla inşa edilen binalar öldürür. Kentler bizim yuvamızdır. Onları vatandaşlarımızın can güvenliğini koruyarak geliştirmek zorundayız. Meğer bu ülkede kentler, vatandaş için değil, küçük bir zümreyi daha da zenginleştirmek için inşa ediliyor. Geçtiğimiz kış, 6 Şubat’ta on binlerce vatandaşımızın vefatıyla sonuçlanan büyük sarsıntı felaketi bu hakikati bir sefer daha gözler önüne serdi. İzmir’de başlattığımız Bir Kira Bir Yuva imecesini 6 Şubat zelzelesinden etkilenen kardeşlerimiz için de başlattık. 30 binden çok zelzele mağdurunu yuva sahibi yaptık. Bunu halktan halka uzanan bir dayanışma köprüsü kurarak başardık. Biliyorum ki bu köprü bundan sonra hiç yıkılmayacak ve ömrü güzelleştirmemiz için bize orijinal yollar açacak. Bugün ne 30 Ekim’deki ne de 6 Şubat’taki yaralarımız kabuk bağlamadı. Anılarımız, acılarımız hala çok taze. Biliyoruz ki bu topraklar üzerinde artık hiçbir şey eskisi üzere olmayacak. Olmamalı… Artık doğal afetler karşısında dirençli kentler inşa etmek zorundayız. Bizim İzmir’deki en temel problemimiz işte budur. İnsan onuruna yakışır, inançlı bir hayat kurmak. Zelzelede insanların ölmediği, meskenlerin, apartmanların yıkılmadığı dirençli bir kent inşa etmek.

İZMİR BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ’NDEN HALK KONUT PROJESİ

Doğa yalnızca düzgünlük üretir. Tabiattan geldiğini sandığımız felaketler aslında biz insanoğlunun yarattığı tahribatın bir sonucudur. İzmir’de bu acı gerçeği yaşayarak öğrendik. ve bir daha hiç kimsenin yüreğine sevdiğinin acısı düşmesin diye büyük bir kararlılıkla çalışmaya başladık. Bu yolda bilim insanlarının, kamu temsilcilerinin, sivil toplumun ve vatandaşlarımızın iştirakiyle, 30 Ekim Depremi’nin çabucak akabinde gerçekleştirdiğimiz ‘İzmir Zelzelesi Ortak Akıl Buluşması’ bir milat niteliğindeydi. Bu buluşmamızda aldığımız kararlar sonucunda Zelzele Aksiyon Planımız şekillendi. Zelzele Hareket Planımızın en kıymetli başlıklarından biri kentsel dönüşüm. Bizim kentsel dönüşümden anladığımız, sırf eski binaların yıkılarak yenilenmesi değil. İzmir’in herkesin inançla nefes alıp verdiği bir yuvaya dönüşmesi. İşte bu yüzden İzmir’de kentsel dönüşümü ‘mekansal adalet’ prensibiyle tanımladık. Bugün bu prensiple hayat bulan çok kıymetli bir anıtın… Dilber Apartmanı’nın önündeyiz. Bu örnek yapı, İzmir’de kentsel dönüşümü kooperatifçilik modeli ile buluşturduğumuz Halk Konut Projemizin birinci uygulaması. Dilber Apartmanı sarsıntıda hasar alarak yıkılan bir binaydı. Apartman sakinlerimiz yeni binanın inşa edilme sürecinde çok büyük badireler yaşadılar. Kurumların, müdürlüklerin koridorlarında gereğince takviye alamadan günlerini harcadılar. Hasılı bir sahip çıkanları olmadı. Depremzedelerimizin yaşadıkları onca acının akabinde bir de bu türlü bürokratik sıkıntılarla boğuşmasına asla razı olamazdık. Olmadık. Halk Konut projesi işte bu türlü bir gereksinimi karşılamak için doğdu. Ne keyifli ki, Dilber Apartmanı sakinleri bu projenin yalnızca yararlanıcısı değil tıpkı vakitte fikir ortakları olarak kendi hayat alanlarını inşa ediyor. İzmir Büyükşehir Belediyesi şirketlerimiz İzBeton ve Ege Kent ile Bayraklı Belediyesi şirketi Baybel, Halk Konut projemizin paydaşları. Yuvaları yıkılan, yaşanamaz hale gelen depremzede vatandaşlarımız için hayata geçirdiğimiz bu model sayesinde, vatandaşlarımıza konutlarını yapabilmeleri için teminat ve imkan sunuyoruz. Dilber Apartmanı ile başlayan Halk Konut projesinin büyüdüğünü ve bu noktaya geldiğini görmek gurur verici.

İZMİR’İN GAYESİ: ZELZELE DİRENÇLİLİĞİ

Halk Konut Kooperatif modeli ile şu ana kadar 51 adet kooperatife ulaştık. Bunlardan 20’si kooperatifleşme sürecini tamamlayarak Halk Konut Modeli’ne katıldı. Her biriyle mukaveleler yapıldı. 11 adet kooperatifin kuruluş süreci tamamlandı ve protokol tarafları ile kontrat kademesine gelindi. 20 binanın ise kooperatifleşme süreci devam ediyor. Şu ana kadar 100 bin metrekarelik alanda 1100 bağımsız kısmın proje ve imal sürecini başlattık. Amacımız, 80’in üzerinde kooperatifimizle 480 bin metrekare alanda 3200 adet bağımsız kısmın inşaatını çok yakın vakitte tamamlamak. Halk Konut modelinin bu kadar kısa müddette yaygınlaşabilmesi hiç elbet İzmir halkının Büyükşehir Belediyemize duyduğu inancın yapıtı. Onların bize olan itimadı sürdükçe, İzmir çok daha inançlı bir kent haline gelecek. Sarsıntı Hareket Planımızın bir öteki değerli ayağı depremsellik araştırmaları. Yazık ki, İzmir’in fayları ve bina stokları hakkındaki bilimsel bilgiler bugüne kadar kapsamlı bir halde ortaya konmamıştı. Biz bu eksiği gidermek için büyük bir seferberlik başlattık. Türkiye’nin en kapsamlı zelzele araştırmaları ve risk azaltma projelerini geliştirdik. Depremsellik araştırması ve taban davranış modelinin çıkarılması için İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü, ODTÜ ve Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi’yle bir protokol imzaladık. Türkiye’nin en gelişmiş yapı ve taban laboratuvarını İzmir’de kurduk. Mikrobölgeleme usulüyle Bayraklı, Bornova ve Konak ilçelerimizde taban etüdü çalışmalarına başladık. Kentimizdeki yapıların güvenliğini sağlayacak bu projeyi 2024’te tamamlıyoruz. Karada yürüttüğümüz araştırmaların yanı sıra İzmir kıyılarında, 37 noktada sondaj yaparak tabandan örnekler alıyoruz. ODTÜ Deniz Paleosismolojisi Araştırma grubu, Körfez’de sondaj çalışmalarını sürdürüyor. Böylelikle eski sarsıntıların izlerini tespit ediyor, tsunamilerin ve deniz tabanındaki gevşek materyalin tesirlerini takip edebiliyoruz. Çalışmalar tamamlandığında fayların geçmişte ürettiği zelzelelerle ilgili bilgi elde edip, gelecekte üreteceği sarsıntılar hakkında daha sağlıklı öngörülerde bulunmak mümkün olacak. Sarsıntıya dirençli İzmir için en temel önceliklerimiz ortasında kentimizdeki binaların riskli olup olmadığını tespit etmek ve herkesin, oturduğu konutta inançla yaşamasını sağlamak geliyor…Ne yazık ki İzmir’deki yapı stoğunun yüzde 80’i eski ve yaşlı. Yani mümkün bir zelzelede risk taşıyor. Bu sorunu acilen ortadan kaldırmak için İnşaat Mühendisleri Odası ile protokol imzalayarak ihtilal niteliğinde bir çalışma başlattık. 30 Ekim sarsıntısında en fazla hasar alan Bayraklı ilçemizden başlayarak İzmir’in yapı envanterini ortaya koyuyoruz. Bayraklı ve Bornova ilçelerinde başlattığımız çalışmaları Konak ilçemize yanlışsız genişlettik. Böylece 2024 yılı sonunda kent nüfusunun yaklaşık yüzde 25’inin yaşadığı bölgede ‘Afete Hazır ve Dirençli İzmir’ vizyonumuzun en kıymetli ayağı olan yapı envanteri çalışmaları tamamlanacak. Öbür yandan Mart 2023 prestijiyle tüm İzmir genelinde talep gelmesi halinde yapı ön inceleme hizmetini vermeye başladık. Bugüne kadar toplamda 4 bin 100 müracaat sonucunda İzmir’i karış karış dolaştık ve şu ana kadar 3 bin 600 binanın yapı ön inceleme saha çalışmasını tamamladık. Bu kapsamda, İzmir’in hangi ilçesinde olursa olsun başvuran her vatandaşımıza binalarının zelzele karnesini fiyatsız olarak çıkarıyoruz. İki gün içinde, yani bir 1 Kasım’dan itibaren bu incelemelerimizin sonuçlarını hemşerilerimizle paylaşmaya başlıyoruz.

Dün Cumhuriyetimizin 100. yaşını harika bir coşkuyla kutlamadık, emin olun Türkiye’de hiçbir kent İzmir’deki bayram üzere kutlamadı. İzmir, İzmirliliğini yaptı. Onun coşkusu bir yandayken, bugün içimizde büyük ve buruk bir hüzün var. 2020 yılında, 30 Ekim’de kaybettiklerimizi büyük bir hasretle anıyoruz. Biliyoruz… Hiçbir şey kaybettiklerimizi geri getirmeyecek. Lakin bir daha bu türlü acıların yaşanmadığı, kimsenin sevdiklerini kaybetmediği bir kenti bir arada kurmaya uğraş ediyoruz. İzmir’in Ulu Liderimiz Mustafa Kemal’e ve Cumhuriyet’e vefasına yakışır bir biçimde, Türkiye’de dönüşümün öncüsü olabiliriz. Tabiat olaylarının felaketlere dönüşmediği, itimatla yaşanan İzmir’i daima birlikte inşa edeceğiz.

Serdar Başkan’ın çığlığına motamot katıldığımı söylemek istiyorum. Eyy yukarıdakiler! Duyun sesimizi, duyun. Bizi cezalandırmak için bu halkı cezalandırmayın. Anlayan anlamıştır”

Soyer’in konuşmasının akabinde otobüslerle Bayraklı ilçesindeki 30 Ekim İzmir Zelzele Anıtı’na gidildi. Anıt önünde hayatını kaybedenler için dua ve Kuran okundu. Sarsıntının meydana geldiği saat olan 14.51’de, itfaiye sirenleri eşliğinde hürmet duruşunda bulunuldu. Ortalarında İzmir Büyükşehir Belediye Lideri Tunç Soyer, Bayraklı Belediye Lideri Serdar Sandal ve hayatını kaybedenlerin yakınlarının olduğu bir küme anıta karanfiller bıraktı. Kimi depremzede yakınları o anlarda gözyaşlarını tutamadı.