Sahte ayakkabı şikayetleri arttı… Kansere bile yol açıyor
Son yıllarda tüketici hakem heyetine yapılan eser şikayetlerinin başında ‘ayakkabı’ kategorisi geliyor. 2023’te tüketici hakem heyetlerine yapılan 727 bin 630 müracaattan 91 bin 527’si, yani toplam müracaatların yüzde 12.6’sı ayakkabı eserlerine yönelik yapıldı. Dünya çapında ünlü pek çok markanın taklitleri olan düzmece ayakkabıların hem perakende olarak hem de internet yoluyla satışlarının yapılması şikayetleri de beraberinde getiriyor.
İnsan sıhhatini da tehdit eden düzmece ayakkabılar için uzmanlar uyarıyor. Doç. Dr. Bilgehan Çatal, düzmece ayakkabılarda ziyanlı kimyasallar kullanıldığı takdirde bunun ayaklarda deri döküntülerine yol açabileceğini, hatta bazen kanserojen boyalar kullanılıp uzun periyotta bunlarla ayağın, cildin temas etmesi dolayısı ile kansere bile neden olabileceğini aktardı.
“CİLDİN TEMAS ETMESİ KANSERE BİLE NEDEN OLABİLİR”
Doç. Dr. Bilgehan Çatal, “Sahte ayakkabı ile ilgili en büyük sorun bunun bir kontrol sistemine natürel olmaması. Lisanslı ayakkabı üreticileri hem devlet hem de bağımsız kuruluşlar tarafından tertipli olarak denetlenirler. Bu denetlemede kullandıkları gerecin kalitesine, kullandıkları kimyasalların insan sıhhatine ziyan verip vermemesine nazaran denetlemeye tabi tutulurlar. Geçersiz ayakkabılar merdiven altı diye tabir ettiğimiz yerlerde kontrolsüz üretiliyor. Bu yüzden kullandıkları boyalar ve kimyasalların insan sıhhatine ziyanlı olup olmadığını bilmiyoruz. Şayet ziyanlı bir kimyasal kullanıyorlarsa bu, ayaklarda deri döküntülerine yol açabilir, hatta bazen kanserojen boyalar kullanılıp uzun periyotta bunlarla ayağın, cildin temas etmesi kansere bile neden olabilir. Bunun dışında geçersiz ayakkabılarla ilgili öteki bir sorun de özgün ayakkabıların iç taraflarında ayak takviyeleri vardır. Lakin düzmece ayakkabılarda genelde dış taraf benzetilir iç taraf yepyenisi üzere yapılmaz, zira maliyetleri düşürmek isterler. Ayak takviyesi uygun olmayan ayakkabılar giydiğiniz vakit da uzun müddet ayakta kaldığını ya da yürüdüğünüz vakit ayak ve diz ağrılarına sebep olur. Bunun dışında özgün ayakkabılarda genelde nefes alan ve terletmeyen materyaller kullanılır, deri olsun ya da sentetik olsun. Tekrar geçersiz ayakkabılarda fiyatı düşürmek için, maliyeti kısmak için nefes almayan terleten şeyler kullanılır. Bu da ayakta mantar üzere sorunlara yol açabilir” dedi.
“İNTERNET ÜZERİNDEN UYDURMA ESERLERİN SATIŞINA ÖNEMLİ MANADA ŞAHİT OLUYORUZ”
Marmara Üniversitesi Bağlantı Fakültesi Görsel İrtibat Tasarımı Anabilim Kısmı Lideri ve Bilişim Uzmanı Prof. Dr. Ali Murat Kırık, son devirde çevrimiçi alışveriş sitelerinde düzmece eser satışlarının arttığını belirterek, “İnternet ortamından alışveriş yaparken tahminen düşük fiyatla o ayakkabıyı görüyoruz ve satın alacağımızı düşünüyoruz ama her vakit bu durum bu biçimde istediğimiz üzere gitmeyebiliyor. Çünkü son periyotlarda internet üzerinden düzmece eserlerin satışına önemli manada şahit oluyoruz. Birebir biçimde dolandırıcılığın da arttığını görüyoruz. Bilhassa özel günlerde beşerler birbirine ikram alabilmek için bu internet sitelerini kullanıyorlar. Ayakkabı da bu periyotlarda çok tercih edilen bir eşya durumuna gelmeye başladı. Bu devirde ayakkabı alırken beşerler faturaya dikkat etmiyorlar. Yani eser gönderiliyor ama eserin faturası kelam konusu olmuyor. Hatta bazen internet üzerinden satış gerçekleştiren şahıslar bu ayakkabıları satarlarken diğerlerinin üzerine açılmış IBAN’ları sizle paylaşıyorlar. Bu durum bir dolandırıcılık hadisesinin yaşanmasına sebebiyet veriyor. Zira satıcı kendi IBAN’ını paylaşmıyor, tahminen kiraladığı bir banka IBAN’ını kullanmış oluyor ve bu sayede aslında hesabını kiralatan ya da hesabı diğerleri tarafından ele geçirilen kullanıcılar da bir mağduriyet yaşama durumu ile karşı karşıya kalıyor” sözlerini kullandı.
“SOSYAL MEDYA ÜZERİNDEN SATILAN AYAKKABILARI ALIRKEN İKİ DEFA DÜŞÜNMEMİZ GEREKİYOR”
Tüketicilerin alışveriş yapacakları çevrimiçi siteleri Ticaret Bakanlığı’na ilişkin Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi’nden denetim etmeleri gerektiğini söz eden Kırık, “Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi kelam hususudur. Bu elektronik ticaret bilgi sistemi Ticaret Bakanlığı’nın oluşturmuş olduğu ve kullanıcılara bilgi verme mahiyetinde açılmış bir data tabanıdır. Burada sitenin sorgulamasını yapacağız, o ilgili alışveriş sitesi ya da pazar yerinin onaylı olup olmadığını buradan görebilme bahtımız kelam konusu. Toplumsal medya üzerinden satılan ayakkabıları alırken iki defa düşünmemiz gerekiyor. Burada kullanıcı yorumlarına dikkat etmemiz lazım. Hesabın açılış tarihini kesinlikle denetim etmemiz gerekir. Bir de takipçi sayısıyla beğeni sayısını bu noktada tahlil etmemiz kuraldır. Vatandaşlarımızın bu periyotta çok dikkatli olması gerekiyor. Kesinlikle faturaya sahip olmaları gerekiyor. Bildiğiniz üzere 2 hafta içerisinde ayıplı eser kelam hususuysa, burada bir iade hakkı kelam konusu oluyor. Lakin bu süreç gerçekleştirilmezse faturayla birlikte tüketici hakem heyetine müracaat yapabilirsiniz. Yeniden tıpkı formda tüketici mahkemelerinde de ayıplı eseri tespit edebilir lakin kesinlikle faturasını sunarak dava açabilme bahtınız kelam konusudur” biçiminde konuştu.
“EKONOMİK AÇIDAN DAHA CEZBEDİCİ OLUYOR”
Vatandaşlar ise sıhhat açısından ziyanlı olsa bile fiyat olarak uydurma ayakkabıların uygun olduğunu belirtti. Enes Şaduman, “Aslında ben geçersiz ayakkabı giymiyorum fakat giyme olasılığım bulunuyor. Zira bu vakitte ekonomik açıdan daha cezbedici oluyor. Zira orjinal olanlarda fiyatlar almış başını gidiyor. Uydurma ayakkabılar sıhhat açısından olmasa da en azından ekonomik açıdan hoş bir seçenek üzere karşımıza çıkıyor” dedi.
